Xã Đa Phúc, Thành phố Hà Nội: Diện mạo mới, tầm vóc mới.

I. Vị trí địa lý, diện tích, dân số

1. Sự hình thành: Xã Đa Phúc được hình thành trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các xã: Tân Hưng, Bắc Phú, Việt Long, Xuân Giang, Kim Lũ, Xuân Thu, Đức Hoà (huyện Sóc Sơn). Lý do lấy tên xã mới là Đa Phúc: Đa Phúc là tên một huyện của tỉnh Phúc Yên từ năm 1945, sau thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. Từ sau năm 1979 mở rộng Hà Nội, huyện Đa Phúc nhập vào với huyện Kim Anh thành huyện Sóc Sơn trực thuộc thành phố Hà Nội. Huyện Đa Phúc trước năm 1979 có 14 xã là: Bắc Phú, Bắc Sơn, Đức Hoà, Hồng Kỳ, Kim Lũ, Nam Sơn, Phù Linh, Tân Hưng, Tân Minh, Tiên Dược, Trung Giã, Việt Long, Xuân Giang, Xuân Thu với 68 thôn. Huyện Đa Phúc cũ nằm về phía Đông của huyện Sóc Sơn hiện nay. Như vậy, việc chọn tên đơn vị hành chính mới Đa Phúc là cái tên thân thuộc với người dân; đảm bảo giữ được tính đặc trưng, đặc thù, bản sắc của các địa phương; đồng thời, tên Đa Phúc dễ nhận diện, ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhớ, bảo đảm tính hệ thống, khoa học.

2. Vị trí địa lý: Xã Đa Phúc giáp các xã: Sóc Sơn, Thư Lâm, Trung Giã của thành phố Hà Nội và tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang.

3. Diện tích, dân số: Xã Đa Phúc có diện tích tự nhiên là 55,32 km²; quy mô dân số là 83.649 người.

II. Đặc điểm kinh tế, xã hội

Xã Đa Phúc nằm ở phía Bắc Thủ đô, trong vùng giáp ranh với tỉnh Phú Thọ. Xã có tiềm năng phát triển giao thông, logistics, nông nghiệp sạch và liên kết du lịch nhờ cảnh quan ven sông và địa hình đồng bằng - trung du chuyển tiếp.

Xã có tiềm năng phát triển nông nghiệp theo hướng sinh thái, công nghệ cao; phát triển các làng nghề truyền thống; khai thác các giá trị của các di tích phục vụ phát triển du lịch nhờ đặc điểm văn hóa - xã hội - tín ngưỡng đặc sắc.

1. Đặc điểm kinh tế

Xã Đa Phúc là vùng vành đai ven sông Cà Lồ và vùng nông thôn: Khu vực này còn hạn chế phát triển công trình xây dựng cao tầng, chủ yếu phát triển các nhà ở sinh thái, cảnh quan gắn liền với không gian mặt nước sông Cà Lồ.

Vùng nông thôn kết hợp với sinh thái nông nghiệp, phát triển canh tác nông nghiệp năng suất cao, nuôi trồng thủy sản, sản xuất rau an toàn.

Xã Đa Phúc là vùng trũng toàn xã phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, sản xuất sản phẩm nông nghiệp sạch, nâng cao chất lượng nông sản gắn với bảo vệ môi trường sinh thái.

2. Đặc điểm văn hóa - xã hội

Như bao làng quê Việt Nam khác, xã Đa Phúc có hệ thống đền, chùa, đình, miếu khá đầy đủ với kiến trúc rất độc đáo, mang đậm bản sắc, tính thẩm mỹ cao, có giá trị về mặt lịch sử, mỹ thuật, kiến trúc… Gắn với các đình, chùa là hệ thống lễ hội phong phú, đặc sắc. Lễ hội Thượng Nguyên vào đầu năm âm lịch, hội làng ở các thôn trong xã được tổ chức quy mô, mang đậm bản sắc văn hoá truyền thống. Bên cạnh hội vật truyền thống còn có lễ hội cơm mới được tổ chức vào ngày 10/10 âm lịch hàng năm. Trong ngày này, nhân dân mỗi làng làm bánh dày, tổ chức rước kiệu và tế lễ tại đình.

Thành Bình Lỗ được xây dựng trên một đồi đất cao, ngay bờ Nam sông Cà Lồ, cách ngã ba Xà khoảng 2km. Đồi đất có hình dạng giống như một chiếc móng chân ngựa, chỗ rộng nhất lên đến trên 700m, hơn 2/3 chu vi được bao bọc bởi dòng sông Cà Lồ tạo thành con hào thiên nhiên khó vượt qua. Lòng sông Cà Lồ nhỏ hẹp, bề ngang trung bình khoảng 50m và về mùa cạn mực nước thông thường chỉ dao động từ 1,0m đến 2,5m. Với điều kiện như vậy nên xưa kia Lê Hoàn có thể ra lệnh cho quân và dân "thung mộc hạn giang" nghĩa là có thể đóng cọc tre gỗ thẳng xuống lòng sông từ bờ này sang bờ kia để cản giặc.

Đền Bạch Đa là di tích lịch sử cổ kính được hình thành hàng nghìn năm trên địa bàn thôn Yên Sào xã Xuân Giang. Đền thờ Bạch Đa, là một vị tướng nhà Đinh, có công đánh dẹp loạn 12 sứ quân, góp phần giúp Đinh Bộ Lĩnh lập ra nhà nước Đại Cồ Việt trong lịch sử Việt Nam.

Văn hóa - di sản đã được quan tâm đầu tư, với nhiều di tích lịch sử, lễ hội truyền thống được bảo tồn và phát huy giá trị. Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đạt kết quả tốt.

Xã Đa Phúc có hệ thống trường học từ Tiểu học gồm các trường: Trường Tiểu học Tân Hưng, Trường Tiểu học Việt Long, Trường Tiểu học Đức Hòa, Trường Tiểu học Xuân Thu; Trường Tiểu học Xuân Giang; hệ thống trường THCS trên địa bàn xã gồm: Trường THCS Tân Hưng, Trường THCS Đức Hòa, Trường THCS Kim Lũ; trên địa bàn xã có trường THPT Xuân Giang.

Y tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng được quan tâm, với hệ thống y tế cơ sở được đầu tư đồng bộ, các trạm y tế luôn thực hiện tốt công tác tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe sinh sản, tư vấn sức khỏe cho người dân địa phương. Các cán bộ y tế đã được chuẩn hóa chuyên môn, từ bác sĩ, y sĩ, điều dưỡng đến kỹ thuật viên giúp bảo vệ sức khoẻ cộng đồng toàn diện và hiện đại hơn.

III. Định hướng phát triển

Phát triển nông nghiệp theo hướng sinh thái, công nghệ cao, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả quỹ đất để dự trữ phát triển trong tương lai; phát triển các làng nghề truyền thống; khai thác các giá trị của các di tích, vùng cảnh quan hồ, đầm, ven sông… phục vụ phát triển du lịch, nghỉ dưỡng. Phát triển đô thị sinh thái ven sông theo hướng xanh, hòa nhập thiên nhiên.

- Về kinh tế:

Phát triển mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái với sản phẩm sạch, chất lượng cao, hình thành vành đai xanh gắn liền với du lịch sinh thái nông nghiệp. Hình thành các vùng sản xuất lúa chuyên canh; các vùng sản xuất chè tập trung; vùng trồng cây dược liệu.

Phát triển hệ thống cơ sở sản xuất và các làng nghề theo hướng hình thành các khu tiểu thủ công nghiệp tập trung nhằm giữ gìn và phát triển các nghề truyền thống như: nghề tre trúc tại Xuân Thu, nghề mây tre đan tại Kim Lũ, nghề mộc - thủ công mỹ nghệ tại Xuân Giang,… và giảm thiểu nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Hình thành không gian giới thiệu sản phẩm làng nghề gắn với thu hút du lịch và quảng bá sản phẩm.

Phát triển cụm công nghiệp Lai Sơn 1 định hướng là cụm công nghiệp làng nghề với các ngành nghề chủ yếu: sản xuất đồ gỗ, chế biến thực phẩm, nội thất gia dụng, mây tre đan, cơ khí,…

Xã Đa Phúc nằm trong hành lang du lịch dọc sông Cà Là và cụm du lịch vùng núi phía Bắc. Khai thác giá trị cảnh quan đẹp dọc sông Cà Lồ, đầm Lai Cách… phục vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng. Phát triển sản phẩm du lịch trải nghiệm, du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái và văn hóa dựa vào cộng đồng.

Phát triển sản phẩm du lịch thể thao, thể thao giải trí và thể thao mạo hiểm như: chạy marathon, đua xe đạp địa hình, trượt zipline, chèo thuyền kayak, xe đạp nước, leo núi, đi bộ trekking, đua mô tô, ô tô địa hình, khinh khí cầu,… Nghiên cứu địa điểm xây dựng khu dịch vụ - du lịch tổng hợp: sinh thái, văn hóa, thể thao, sân gôn, nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí… Đầu tư xây dựng khu du lịch sinh thái và vui chơi giải trí Đầm Lai Cách.

Phát triển các loại hình dịch vụ - thương mại gắn với hệ thống đường bộ cao tốc, các trục giao thông chính như cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên các tuyến đường tỉnh lộ 131, 296…

- Về văn hóa, xã hội:

Duy trì và phát triển các lễ hội truyền thống, tôn tạo và bảo tồn các di tích văn hóa vật thể, phi vật thể, xã hội hóa các hoạt động văn hóa.

Phát triển mạng lưới quảng trường, công viên, không gian công cộng phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí cho người dân và khách du lịch.

Xây dựng trung tâm văn hóa, thể dục thể thao phục vụ nhân dân trên địa bàn, tạo không gian sinh hoạt văn hoá, cộng đồng.

Đầu tư trang thiết bị, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của trạm y tế xã phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh của nhân dân

Xây dựng cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn quốc gia; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

- Về đô thị, nông thôn, hạ tầng, môi trường:

Xây mới, cải tạo, nâng cấp các trạm bơm tưới đã xuống cấp kết hợp kiên cố hóa hệ thống kênh mương; xây mới các trạm bơm nhỏ, cục bộ. Hoàn thành xây dựng hệ thống trạm bơm tiêu chủ động tại các khu vực úng, trũng; nâng cấp các trục tiêu; xây dựng cống, đập điều tiết.

Khai thác lợi thế cảnh quan mặt nước tự nhiên đầm Lai Cách phục vụ khách du lịch, từng bước hình thành đô thị sinh thái, công viên chuyên đề.

Bổ sung xây dựng mới, cải tạo các tuyến đường đô thị, khu vực, nội bộ,... tăng cường kết nối giao thông nội bộ với các tuyến đường giao thông đối ngoại đảm bảo nhu cầu phát triển đô thị, phát triển kinh tế - xã hội đáp ứng nhu cầu giao thông của khu vực trước mắt và lâu dài.

Cải tạo lòng dẫn, nạo vét các trục thoát lũ và hoàn thiện các bờ bao để ngăn và tăng khả năng thoát lũ rừng ngang ra sông Cà Lồ...